Fransa’da seçmenler, Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un erken seçim kararı sonrası 30 Haziran ve 7 Temmuz’da parlamentonun yeni üyelerini belirlemek üzere sandık başına gidecek.
Macron, aşırı sağcı Ulusal Birlik Partisi’nin Avrupa Parlamentosu (AP) seçimlerindeki başarısı sonrası erken seçim kararı almış ve halka, “aşırı görüşleri savunanlara ‘Hayır’ demeleri” çağrısı yapmıştı.
Ancak Fransa’da yapılan kamuoyu araştırmaları, Ulusal Birlik’in yeni parlamentoda en büyük parti olacağını gösteriyor.
Fransa’da milletvekilleri nasıl seçiliyor?
Fransa”da genel seçimle parlamentonun alt kanadı olan ve yasaları hazırlayan Ulusal Meclis’in 577 üyesi seçilecek. (Fransa Parlamentosu’nun üst kanadı olan Senato’nun üyeleri ise yerel yetkililer ve Ulusal Meclis üyeleri tarafından seçiliyor).
30 Haziran’da Fransa ana karasıyla ülkenin deniz aşırı topraklarındaki 577 seçim bölgesinde sandık başına gidilecek. Yurt dışında yaşayan Fransız vatandaşları da oy kullanabilecek. Her seçim bölgesinden bir milletvekili seçilecek.
7 Temmuz’da yapılacak seçimlerin ikinci turuna ise ilk turda en az yüzde 12,5 oranında oy alan adaylar katılabilecek. Fransa’da genelde her seçim bölgesinde seçimlerin ikinci turunda iki ya da üç aday yarışıyor. Bu turda en çok oyu alan aday milletvekili seçiliyor.
Bir partinin ya da partiler koalisyonunun Ulusal Meclis’te çoğunluğu sağlaması için en az 289 milletvekili çıkarması gerekiyor.
Macron neden erken seçim kararı aldı?
Fransa’da AP seçimleri 9 Haziran’da yapıldı. Aşırı sağcı Ulusal Birlik Partisi oyların yüzde 31,4’ünü alarak seçimlerde açık farkla birinci parti oldu.
Seçim sonuçları Cumhurbaşkanı Macron’u alarma geçirdi.
Zira Macron’un partisi Rönesans ve koalisyon ortaklarının oy oranı yüzde 15’in altında kaldı.
Macron bunun üzerine Ulusal Meclis’i feshetti. Fransa’da daha önce bu yola giden son Cumhurbaşkanı 1997’de erken seçim kararı alan Jacques Chirac’tı.
Macron, hiçbir şey olmamış gibi hareket edemeyeceğini söyledi. Ulusal Birlik’e oy verenlerin, öfkelerini dile getirdiklerini de ekledi.
Seçmenlere hitaben, “Mesajınızı duydum ve cevapsız bırakmayacağım” diyen Macron, genel seçimde ise “aşırı görüşleri savunanlara ‘Hayır’ denilmesini” istedi ve merkez partilerin bu kesime karşı birleşmeleri gerektiğini söyledi.
Fransa’da bu seçim neden çok önemli?
Fransa’da genel seçimin sonucu Cumhurbaşkanı Macron’un konumunu etkilemeyecek. 2022’de yeniden seçilen Macron’un görev süresi 2027’de doluyor.
Ancak Ulusal Birlik gibi bir muhalefet partisi en fazla milletvekili çıkaran parti olursa, Macron’un bu partiye hükümete liderlik etme şansı vermekten ve bu partiden bir ismi başbakan olarak atamaktan başka şansı kalmayacak.
Macron bu durumda söz konusu başbakan ve hükümetle uyum içinde hareket etmek zorunda kalacak. Fransız siyasetinde bu durum için, kohabitasyon terimi kullanılıyor.
Fransa’da bu durumda, Cumhurbaşkanı ve Başbakan birbirinden farklı siyasi gruplara mensup oluyor.
Kohabitasyon, Macron’un Fransa için kendi siyasi gündemini izleme yeteneğini önemli ölçüde sınırlayacak. Macron bu durumda, temelden karşı olduğu bazı siyasi kararları kabul etmek zorunda kalabilir.
Fransa’da genel seçimde hangi partiler yarışacak?
Göçmen ve Avrupa Birliği karşıtı Ulusal Birlik, kısa süre önce feshedilen Ulusal Meclis’te 88 milletvekili ile temsil ediliyordu.
Partinin lideri Jordan Bardella, Meclis Grubu Başkanı ise Marine Le Pen.
Marine Le Pen, aşırı sağcı Ulusal Cephe’nin liderliğini babası Jean-Marie Le Pen’den devralmış ve partinin adını değiştirmişti. Ulusal Birlik içinde hala en güçlü isim olarak görülüyor, muhtemelen 2027’de yeniden cumhurbaşkanı adayı olacak.
Emmanuel Macron’un en büyük siyasi rakibi olan Marine Le Pen, Fransa’da 2017 ve 2022’de yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde ikinci tura kalmış; oyların 2017’de yüzde 34’ünü, 2022’de ise yüzde 41’ini almıştı.
Erken seçim kararı öncesi Cumhurbaşkanı Macron’un Rönesans Partisi’nin ve ittifak yaptığı partilerin Ulusal Meclis’teki sandalye sayısı 250’ydi. Rönesans, Ulusal Meclis’te çoğunluğa sahip olmadığından, Macron sık sık istediği yasal düzenlemeler için diğer partilerle anlaşmak zorunda kalıyor ya da Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri çıkarıyordu.
Merkez sağ bir parti olan Cumhuriyetçiler, Ulusal Meclis’te 61 milletvekili ile temsil ediliyordu. Partinin lideri Eric Ciotti, Ulusal Birlik ile ittifak kurmaya çalışmasının ardından ihraç edildi.
Ciotti ise “Hiçbir yere gitmiyorum” diyerek istifa etmeyeceğini söyledi.
Fransa’da Sosyalistler, Yeşiller ve La France Insoumise (Boyun Eğmeyen Fransa) gibi diğer sol partilerin de Ulusal Meclis’teki sandalye sayısı 149’du.
Kamuoyu araştırmaları ne diyor?
Toluna Harris Interactive adlı şirket tarafından yapılan ve sonuçları 10 Haziran’da açıklanan kamuoyu araştırmasına göre, Ulusal Birlik erken genel seçimde 235-265 arasında milletvekili çıkaracak.
Bu da meclis çoğunluğu için gerekli 289 sandalyeye ulaşmasa da, Ulusal Birlik’in Ulusal Meclis’te açık farkla en güçlü parti olacağı anlamına geliyor.
Aynı kamuoyu araştırmasına göre, Macron’un Rönesans Partisi ve ittifak ortakları ise ancak 125-155 arasında milletvekili çıkarabilecek.
